Wat is asbest?

Asbest is een verzamelnaam voor een aantal mineralen die zijn opgebouwd uit microscopisch kleine, naaldachtige vezels. Asbest is een natuurlijk materiaal en werd tot het verbod in 1993 vaak gebruikt om zijn gunstige eigenschappen: het is sterk, slijtvast, bestand tegen hoge temperaturen, isolerend en bovendien goedkoop. Het is verwerkt in veel bouwmaterialen zoals in cement golfplaten. Daarom komt het in veel gebouwen en woningen voor.

Hoe kan het dat er nog steeds asbest in gebouwen zit?

Sinds 1993 zijn de meeste toepassingen van asbest niet meer toegestaan. In panden die gebouwd zijn vóór die tijd was het gebruik van asbest nog niet verboden.

Hoe herken je asbest?

Asbest is moeilijk te herkennen. Meestal is de beoordeling nodig van een asbestdeskundige. Aan de vezelachtige structuur is soms te zien of het om asbestverdacht materiaal gaat. Alleen microscopisch onderzoek kan aantonen of het materiaal echt asbest bevat. Daarom kost het vaak enige tijd om vast te stellen of het daadwerkelijk asbest betreft.

Verbranden de asbestvezels niet bij een brand?

Asbest is bestand tegen zeer hoge temperaturen en sterke krachten. Ook na een brand blijft het zijn eigenschappen van asbestvezels behouden. En dus ook de risico’s. Het asbesthoudende ‘bindmateriaal’ (zoals karton/papier, kunststof of cement) raakt vaak zwaar beschadigd, verbrandt of versplintert tot kleine stukjes. Meestal verspreiden deze (stukjes) asbesthoudende restanten zich in de directe omgeving van de brand.

Pas boven 1200 °C verandert asbest van structuur en verliezen de vezels hun gevaarlijke eigenschappen. Bij een brand worden deze hoge temperaturen meestal niet bereikt.
 

Wat zijn de gezondheidsrisico’s van asbest bij brand?

Gezondheidsrisico’s kunnen alleen optreden wanneer losse asbestvezels ingeademd worden. Het langdurig inademen van grote hoeveelheden asbestvezels kan op den duur longkanker of mesothelioom (longvlies- of buikvlieskanker) veroorzaken.

In de buitenlucht zijn altijd lage concentraties asbestvezels aanwezig. Niet iedereen die asbestvezels inademt, krijgt hierdoor kanker. De kans op kanker wordt groter bij het langdurig inademen van grote hoeveelheden asbestvezels. Omdat de blootstelling aan losse asbestvezels die vrijkomen tijdens een brand relatief van korte duur is, is het gezondheidsrisico dat je loopt verwaarloosbaar klein. Blootstelling aan asbest moet niettemin zo veel mogelijk worden voorkomen. Volg daarom altijd de adviezen van de hulpdiensten of gemeente op.

Ik heb in de rook gestaan. Heb ik dan asbestvezels ingeademd?

Het is niet waarschijnlijk dat je (veel) vezels hebt ingeademd. Als er in een gebouw asbestcement aanwezig is, kan dit bij verhitting kapot knappen. Dan komen er brokjes asbestcement vrij. Deze brokjes kunnen meegevoerd worden met de rook die opstijgt boven het vuur. Ze vallen meestal dichtbij de brand weer naar beneden.

Naast de brokjes komen ook losse asbestvezels vrij die ingeademd kunnen worden. Deze vezels zweven met de rook mee en de concentratie wordt verdund in de lucht. Hierdoor is het extra risico van asbest in rook nihil. Rook is altijd schadelijk, blijf daarom uit de rook!

Ik moet erg hoesten, heb ik mogelijk asbestvezels ingeademd?

Inademen van asbestvezels veroorzaakt geen hoesten. Mogelijk heb je rook ingeademd waardoor de luchtwegen zijn geïrriteerd. Deze klachten verdwijnen meestal vanzelf. Als de klachten toch lang blijven aanhouden, kun je het beste de huisarts raadplegen. Mensen met bestaande luchtwegklachten kunnen hier sneller last van krijgen.

Kan er getest worden of ik asbestvezels heb ingeademd?

Nee, hier bestaat geen test voor. Asbestvezels zijn ook niet zichtbaar op röntgenfoto’s.

Met medisch onderzoek kan men helaas niet:

• nagaan wat de blootstelling aan asbest is geweest;
• vaststellen wat de gezondheidsschade is die iemand heeft opgelopen door recente blootstelling aan asbest;
• voorkomen dat later gezondheidseffecten optreden.

Ik ben zwanger. Loopt mijn ongeboren kind of ik extra risico?

Nee, er is geen extra risico voor zwangere vrouwen. Er is geen risico voor het ongeboren kind. Rook is altijd schadelijk, blijf uit de rook!

Kunnen mijn kinderen na een brand met asbest veilig buiten spelen?

Kinderen kunnen een hogere blootstelling aan asbestvezels hebben, doordat ze bijvoorbeeld kruipen of veel op de grond spelen. Kinderen lopen ook meer risico asbestvezels in te ademen als ze met brandresten spelen. Het is daarom belangrijk kinderen buiten het afgezette gebied te laten spelen.

De mensen die aan het opruimen zijn dragen beschermende kleding. Moet ik ook beschermd worden?

Werknemers van een asbestverwijderingsbedrijf komen bijna dagelijks met asbest in contact. Beschermende kleding is voor hen noodzakelijk. Risico’s door inademen van asbest kunnen onstaan na langdurige, herhaalde blootstelling. Door een brand met asbest is je blootstelling aan asbest van korte duur geweest en zijn deze beschermende maatregelen niet nodig.

Waar kan ik terecht met vragen over gezondheid?

Met vragen over asbest en gezondheid kunt u contact opnemen met de plaatselijke GGD, afdeling Medische Milieukunde. Neem bij gezondheidsklachten contact op met de huisarts.

Zit er nog asbest in de lucht na een brand?

In de buitenlucht zijn altijd lage concentraties asbestvezels aanwezig. Na een brand is er nauwelijks toename van de hoeveelheid asbestvezels in de lucht.

Is het gevaarlijk als er asbest op straat ligt?

De brandresten die op straat liggen kunnen asbest bevatten. Zolang deze resten niet verbrokkelen, kan het geen kwaad. Door het verbrokkelen van de brandresten komen mogelijk asbestvezels vrij, die ingeademd kunnen worden. Het is daarom belangrijk om niet door het afgezette gebied te begeven. Hiermee wordt voorkomen dat brandresten kapot gaan, waarbij asbestvezels vrij kunnen komen.

Wat kan ik zelf (wel en niet) doen?

Wanneer er in jouw buurt een brand is geweest waarbij asbest is geconstateerd dan word je via een bewonersbrief geïnformeerd over wat dit betekent.

Ik heb in de rook gestaan. Wat moet ik met mijn kleding doen?

Trek je kleding voorzichtig uit en was het in de wasmachine. Gewassen kleding kan je gewoon weer dragen. Spoel schoenen schoon met water vóórdat je je huis binnen gaat om te voorkomen dat asbestvezels in huis terechtkomen. Is dat niet mogelijk? Borstel ze schoon met een zachte borstel/of neem de schoenen af met een natte doek.

Kan ik groenten/fruit/kruiden uit mijn tuin nog eten?

Asbestvezels worden niet opgenomen door de plant maar blijven aan de buitenkant zitten. Was groenten uit eigen tuin daarom voor gebruik extra goed schoon. Zichtbaar vervuilde groenten kun je beter niet eten in verband met andere schadelijke stoffen die in brandresten zitten.